ΙΣΤΟΡΙΑ • 15 ΜΑΪΟΥ 2017
Η ιστορία των ναρκωτικών. Από τη νεολιθική εποχή στον καπιταλισμό.*
Ηλίας Μιχαλαρέας
Σε κάθε στιγμή της ιστορίας, οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν τα ναρκωτικά για να επηρεάσουν την διάθεση τους, την σχέση με τον εαυτό τους, την σχέση με τον κόσμο. Στην αρχή, τα ναρκωτικά χρησιμοποιήθηκαν για λόγους τελετουργίας, μαγείας, ιατρικής κλπ. Με την βιομηχανική επανάσταση στην Δύση, η χρήση των ναρκωτικών απομακρύνεται όλο και περισσότερο από το πλαίσιο των τελετουργιών που είχαν οδηγήσει στην χρήση τους. Τα ναρκωτικά παίρνουν τον χαρακτήρα κοινωνικού φαινομένου που αφορά συνολικά την δομή και την λειτουργία των σημερινών κοινωνιών.
Είναι λοιπόν το κοινωνικό, οικονομικό, πολιτιστικό, γεωγραφικό πλαίσιο που καθορίζουν την παραγωγή διακίνηση και χρήση ναρκωτικών ουσιών. Αυτό το πλαίσιο,από εποχή σε εποχή ήταν και είναι διαφορετικό. Στην Δύση, η ιστορία των ναρκωτικών όπως την ξέρουμε σήμερα, ξεκινάει με την δυστυχία των φτωχών.
Από την αρχαιότητα στον καπιταλισμό
Η χρήση των ψυχοτρόπων ουσιών ξεκινάει, τουλάχιστον, από την αρχαιότητα. Όποια και να ήταν τα χρησιμοποιούμενα ναρκωτικά, η χρήση τους δεν ήταν ποτέ ουδέτερη. Ο γεωγραφικός χώρος και χρόνος καθόριζαν πάντα με σημαντικό τρόπο τις διάφορες χρήσεις των ναρκωτικών ουσιών.
Για μεγάλο χρονικό διάστημα, τα ναρκωτικά χρησιμοποιήθηκαν για λόγους μαγείας, ιατρικούς, θρησκευτικούς, τελετουργικούς. Όπως σημειώνουν οι Christian Bachmann και Anne Coppel «Οι προϊστορικές ανασκαφές στην Ευρώπη ανακάλυψαν σπόρους παπαρούνας (όπιο), σε μέρη όπου το φυτό δεν θα μπορούσε να ευδοκιμήσει. Η μυθολογική τροφή που βρίσκουμε μέσα στους θρύλους των Aryens[1], το Soma[2], αυτό το « εργαλείο» επικοινωνίας με τους Θεούς – στην πραγματικότητα μια απλή ποικιλία αμανίτη[3] – ταξίδεψε αργά, 7000 χρόνια πριν το Χριστό, από την Σιβηρία στην βόρεια Ινδία. Το ίδιο, στην Λατινική Αμερική οι Αζτέκοι, παραδίδοντο στην τελετουργική κατανάλωση παραισθησιογόνων μανιταριών, το θρυλικό «επιθυμία των Θεών», 3000 χρόνια πριν την εποχή μας» (Βachman et Coppel, 1989).[i]
Η ιστορία της εξάπλωσης της ινδικής κάνναβης (Cannabis sativa) συνδέεται με αυτή των ανθρωπίνων μεταναστεύσεων, σε βαθμό που την ονομάσαμε «συνοδό των ανθρώπων». Το λίκνο της τοποθετείται, σύμφωνα με κάθε πιθανότητα, στις στέπες του Τουρκεστάν, μια ζώνη που αντιστοιχεί σήμερα στις δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και ΒΔ της Κίνας, όπου βρέθηκαν τεμάχια υφάσματος από ίνες κάνναβης χρονολογημένες από την IV χιλιετία πριν την εποχή μας (Observatoire Geopolitiquedes Drogues, 1997)[ii], (Χάρτης 1).
- Χάρτης 1. Η διάδοση της κάνναβης πριν τον χριστιανισμό. (Atlas mondial des drogues)
Η χρήση για τελετουργικούς λόγους, συνεχίζεται κατά την αρχαιότητα και τον μεσαίωνα, τόσο μέσα στην θρησκεία, όσο και μέσα στην καθημερινή ζωή.
Η χρήση του οπίου είναι πολύ παλιά (Χάρτης 2). Στην Αίγυπτο, το όπιο χρησιμοποιήθηκε σαν γιατρικό, «για τον ίδιο λόγο όπως το λίπος ευνούχων, τα ούρα παρθένων, η τέφρα βατράχων. Για να ελέγξουν τα αποτελέσματα οι Αιγύπτιοι προχώρησαν σε πειράματα πάνω στους σκλάβους τους και τους φυλακισμένους.» (Observatoire Geopolitique des Drogues, 1997). [iii] Για παράδειγμα, το όπιο γίνεται ένα μέσον που εμποδίζει τα παιδιά να κλαίνε δυνατά (Ebers, 1873).
- Χάρτης 2. Η διάδοση του οπίου από την νεολιθική εποχή στην αρχαιότητα. (Atlas mondial des drogues)
O Lewin (1970),[iv] αναφερόμενος στην οδύσσεια του Ομήρου, υποστηρίζει πως το αιγυπτιακό φίλτρο (νηπενθές)[4], που η Ελένη έδωσε στον Μενέλαο για να του ηρεμήσει τον πόνο και την θλίψη, δεν είναι παρά ένα μείγμα με βάση το όπιο. Είναι το ίδιο μείγμα που οι Έλληνες πολεμιστές χρησιμοποιούσαν για να πάνε στην μάχη χωρίς φόβο.
Aκόμη και εάν η παραγωγή και η κατανάλωση των ναρκωτικών συναντάται παντού στον κόσμο, δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε, όπως το έκαναν πολλοί την δεκαετία του 1970, αλλά και σήμερα, πως υπήρχε ένα μέρος όπου κάποιος ήταν ελεύθερος να κάνει χρήση ναρκωτικών.
Σε κάθε κοινωνική κατάσταση, σε κάθε ιστορική περίοδο, η χρήση όλων των ναρκωτικών είναι γενικά αυστηρά ελεγχόμενη (Furst, 1974)[v], «πιο συγκεκριμένα, η συγκομιδή είναι αντικείμενο αυστηρών διατάξεων, μέσα στις διαδικασίες, για παράδειγμα, του τρύγου. Η συλλογή του πεγιότ (peyotl)[5] από τους Huichols[6] του Μεξικού, πραγματοποιείται κατά την περίοδο της ξηρασίας, στις μεγάλες γιορτές του καλαμποκιού και διαρκεί 30 με 40 μέρες. Οι συμμετέχοντες διανύουν συγκεκριμένες αποστάσεις σε μια περιορισμένη διαδρομή. Η παρέλαση είναι επίσης οριοθετημένη σύμφωνα με αυστηρούς κανόνες. Το ίδιο συμβαίνει και για την παρασκευή των ψυχοτρόπων ουσιών, που είναι αυστηρά τυποποιημένη και ενταγμένη σε θρησκευτικές τελετουργίες. Καθορίζουν επίσης και ποιος έχει το δικαίωμα να καταναλώσει αυτές τις ουσίες: οι μυημένοι, οι μη μυημένοι, η κάστα των ιερέων ή μια ευρύτερη αδελφότητα. Στην κοινωνία των Ίνκας, η χρήση της cocas προορίζεται για τους ιερείς, για τους Curacas[7], και για τους τοπικούς αρχηγούς. Στις Ινδίες, μόνο οι βραχμάνοι έχουν δικαίωμα στην χρήση του soma» (Bachman et Coppel, 1989), [vi] (Χάρτης 3).
- Χάρτης 3. Το φύλλο της coca μέσα στις προ-Ίνκας κουλτούρες και στις σύγχρονες με την αυτοκρατορία των Ίνκας κουλτούρες.
Όταν οι Αφρικανοί κάνουν χρήση του iboga,[8] το κάνουν μόνο στις τελετές των αλλαγών. Έχουν δικαίωμα στην χρήση: η αδελφότητα των μάγων-θεραπευτών και η προς μύηση ανδρική κοινωνία (Gollnhofer et Sillans, 1983).[vii]
Σε ότι αφορά στην αρχαία Ελλάδα, πρέπει να υπογραμμίσουμε το γεγονός πως η κατανάλωση οπίου είναι προορισμένη μόνο για τους ιερείς και ιδιαίτερα σε αυτούς που αποδίδουν κάποια λατρεία στην Δήμητρα. Είναι μια χρήση ελεγχόμενη, που γίνεται σε κάποιες συγκεκριμένες στιγμές όπως οι γιορτές, οι μυήσεις, οι τελετές, ο πόλεμος, η εφηβεία, η ασθένεια, το γήρας. Επιπλέον, η χρήση του οπίου γίνεται, για κάποιες ασθένειες, σε μέρη απομακρυσμένα και αυστηρά προσδιορισμένα.
Είναι ξεκάθαρο και απόλυτα βέβαιο πως τέτοιες χρήσεις δεν είναι ελεύθερες. Μάλιστα, ακολουθώντας την σκέψη των Βachman et Coppel, διαπιστώνουμε πως ακόμα και η ευφορική λήψη είναι ελεγχόμενη. Σύμφωνα με αυτούς τους συγγραφείς, σε πολλές περιπτώσεις, ο έλεγχος των προς μύηση ατόμων ασκείται μέχρι του επιπέδου των διανοητικών τους λειτουργιών, ώστε να μπορούν να έχουν τον έλεγχο των επιπτώσεων της ουσίας. Υπάρχουν παρεμβάσεις ώστε τα οράματα του αρχάριου χρήστη να είναι λεπτομερώς κατευθυνόμενα και ελεγχόμενα. Στην Αφρική, αυτός που καταναλώνει το iboga, οδηγείται να έχει οράματα που έχουν μια σχέση με τα ένυδρα ζώα που συνδέονται με την γονιμότητα, όπως τα ψάρια, οι βάτραχοι, οι νύμφες των αμφίβιων.
Οι ίδιοι συγγραφείς, τονίζουν το γεγονός πως σε περίπτωση παράβασης και κατάχρησης επιβάλλονται κυρώσεις που φτάνουν μέχρι και το θάνατο. Για αυτό το λόγο στις Ινδίες, όπου παρατηρούμε την παρουσία ενός μεγάλου αριθμού ουσιών όπως το όπιο, ο καπνός, το αλκοόλ, η κάνναβης κ.λπ., δεν είχαμε μέχρι την πρόσφατη ιστορική περίοδο προβλήματα τοξικομανίας. Κάθε ναρκωτικό εντάσσεται στο πλαίσιο κωδικοποιημένων τελετουργιών και ο καθένας εμφανίζεται ανεκτικός απέναντι στην χρήση κάθε διαφορετικής κάστας, υποθέτοντας πως η χρήση των άλλων επιτρέπεται από τους ιερείς τους. Σύμφωνα με τον Lewin, στο νησιώτικο σύμπλεγμα των Εβρίδων στο αυστραλιανό αρχιπέλαγος, το kawa-kawa[9] συνδέεται με την κοινωνική και θρησκευτική ζωή, με κανόνες προσαρμοσμένους στο κάθε νησί. Τόσο η παρασκευή όσο και η χρήση του kawa-kawa συνδέονται με την κουλτούρα των κατοίκων. Η παρασκευή της ουσίας υπόκειται σε μία τελετουργική διαδικασία και η χρήση γίνεται κατά την διάρκεια των εορτών, μόνο από τους ενήλικες άνδρες. Μετά την άφιξη των Ευρωπαίων τα πράγματα αλλάζουν. Οι ιεραπόστολοι απαγορεύουν την χρήση της ουσίας, παλεύουν κόντρα στο έθιμο, ξεριζώνουν τι φυτείες… και συνεισφέρουν στην επικράτηση του αλκοόλ. Ο σκοπός των ιεραποστολών είναι η καταστροφή της κουλτούρας των ιθαγενών.
Μέσα σε αυτήν την κοινωνική ανατροπή, οι παραδοσιακές πεποιθήσεις χάνουν την νομιμότητα τους, η παρουσία των Θεών περιορίζεται, και το kawa-kawa μπορεί να χρησιμοποιείται σε κάθε περίσταση χωρίς οι άνδρες να εξαναγκάζονται στην τελετή της παρασκευής του. Το kawa-kawa σταμάτησε να είναι αναπόσπαστη ουσία της ιεροτελεστίας που σφραγίζει την συνοχή μεταξύ των ανδρών και με την οποία ο καλεσμένος είναι υποδεχόμενος και τιμούμενος, για να γίνει μια ουσία εξευτελιστική, ταπεινωτική, στην οποία αφήνονται οι άνθρωποι εγκαταλελειμμένοι από τους Θεούς (Ebers, 1873).
Oι άνθρωποι, κάνουν χρήση του kawa-kawa πολλές φορές την ημέρα και σε κατάσταση μέθης «βασανίζονται χωρίς σταματημό από την ανάγκη της χρήσης» (Lewin, 1970)[viii].
«Είναι ένα εξευτελιστικό θέαμα αυτό των ηλικιωμένων με άσπρα μαλλιά που καταρρακωμένοι από το χρόνιο πάθος τους πηγαίνουν από πόρτα σε πόρτα για να ζητιανέψουν το προσφάτως παρασκευασμένο kawa και οι οποίοι συχνά εισπράττουν άρνηση» (Ebers,1873).
Είναι το κοινωνικό περιβάλλον, το περιβάλλον του χώρου, του χρόνου, της κουλτούρας, της οικονομίας… που καθορίζουν το χαρακτήρα της χρήσης ναρκωτικών ουσιών. Με την βιομηχανική επανάσταση επήλθαν βαθιές κοινωνικές αλλαγές. Οι ψυχοτρόπες ουσίες πολλαπλασιάστηκαν και απομακρύνθηκαν από το τελετουργικό πλαίσιο που είχε οδηγήσει στην χρήση τους.
Οι σχέσεις παραγωγής αλλάζουν και επηρεάζουν τους ανθρώπους με τέτοιο τρόπο, που οι μεταξύ τους σχέσεις, γίνονται όλο και περισσότερο σχέσεις μεταξύ πραγμάτων. Ο καταμερισμός της εργασίας μέσα στα εργοστάσια και τις βιομηχανίες μειώνει τους ανθρώπους σε πράγματα, αρνείται τις σχέσεις με τους άλλους και καταμερίζει την συνείδηση. Τα εμπορεύματα γίνονται ομοιώματα των αλλοτριωμένων δυνάμεων του ανθρώπου και υποκατάστατα των σχέσεών του. Όλο και περισσότερο αλλοτριωμένος ο άνθρωπος, χρησιμοποιεί τα ναρκωτικά για να αντέξει μια κοινωνική πραγματικότητα που κυριαρχείται από την βία, την μιζέρια, την φτώχεια, την απελπισία.
Πράγματι, η βιομηχανική επανάσταση που γεννάει το προλεταριάτο, ανατρέπει τις συνθήκες ζωής των ανθρώπων. Ο Εngels[ix] περιγράφοντας την κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία, τονίζει τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, την φτώχεια, την μιζέρια, την εκμετάλλευση. Τα λαϊκά στρώματα, οι πιο φτωχοί ψάχνοντας να ανακουφισθούν, έστω και προσωρινά, χρησιμοποιούν ψυχοτρόπες ουσίες. Αυτοί οι απόκληροι, ζουν αυτό που αποκαλούμε «μια απόλυτη κοινωνική καταστροφή». Άνδρες, γυναίκες, παιδιά βυθίζονται σε μια ακατανόμαστη κόλαση. Οι πρώτοι συγγραφείς, μάρτυρες του λάου, από τον Villerme μέχρι τον LePlay, περνώντας από τον Engels, σκιαγραφούν το πλαίσιο του τρόμου, της ένδειας και της απελπισίας.Ένα μεγάλο τμήμα των εργατών ζει μέσα σε τρώγλες πραγματικά σαπρώδεις, υπόγεια νοσηρά, σε αυτοσχέδιες σπηλιές σκοτεινές, δυσώδεις και υγρές. Διασχίζουν δρόμους γεμάτους λάσπες και περιττώματα. Οι κοινωνικοί δεσμοί έχουν διαρραγεί και οι άνθρωποι απομονώνονται μέσα στην προσωπική τους δυστυχία, «παραμορφωμένοι, κακομεταχειρισμένοι, βρώμικοι, αγράμματοι, απελπισμένοι. Αυτοί οι δυστυχείς, φέρουν το βάρος μιας μισητής καθημερινότητας» (Bachman et Coppel, 1989).
«Τρέφονται με νοθευμένα προϊόντα, ζάχαρη αναμεμιγμένη με απόβλητα από τις σαπωνοποιίες, αλεύρι αναμεμιγμένο με γύψο και ασβέστη, πιπέρι αραιωμένο με τριμμένο κέλυφος καρυδιών, κακάο αναμεμιγμένο με μαύρο χώμα, ντυμένοι με κουρέλια που έβγαζαν σπάνια και έπλεναν ακόμα πιο σπάνια, τρέμοντας από το κρύο και σκάζοντας από την ζέστη, πεθαίνουν σαν μύγες από τις επιδημίες. Κάτω από την εξουσία όσων μπορούσαν να εκμεταλλευτούν τα εξασθενημένα και αδύναμα σώματα τους, καταλήγουν να θάβονται σε ρηχούς τάφους, από όπου η μυρωδιά της αποσύνθεσης απλωνόταν στις γύρω περιοχές» (Weber, 1987).[x]
Ο καπιταλισμός και οι μεταβολές που επιφέρει, καθιστούν ταυτόχρονα τους φτωχούς ως μια νέα πραγματικότητα, επίφοβους και άξιους οίκτου. Από αυτή την στιγμή τα ναρκωτικά ως κοινωνικό πρόβλημα, γίνονται πλέον ορατά. Οι φτωχοί εργάτες τα χρησιμοποιούν γιατί μειώνουν την όρεξη και κόβουν την πείνα. Το 1800 μ.χ ένας Γερμανός φοιτητής αναφέρει: «τα νέα παιδιά που καταναλώνουν όπιο για να αντέξουν αυτά και οι γονείς τους τις άθλιες συνθήκες ζωής έχουν το πρόσωπό τους τσαλακωμένο που μοιάζει με αυτό των γέρων ή των πιθήκων. Τα ποσοστά θνησιμότητας στα παιδιά κάτω των 5 ετών, υπολογίζονται σε 19,3% για ένα εκατομμύριο κατοίκους το 1868 μ.χ» (Annual Report of the Resister General, Violent Deaths, her Majesty’s Stationary Addiction in Britain, 1868).
Όλη η Ευρώπη κατακλύζεται από τα οπιοειδή. Στην Γαλλία, στην Αγγλία, στην Γερμανία, η παραγωγή οπιοειδών κατακλύζει τις αγορές. Aπο εδώ και στο εξής, οι πρόοδοι της φαρμακολογίας, οι ταχύτατες πολιτισμικές αλλαγές, η παγκοσμιοποίηση του βιομηχανικού πολιτισμού, το λαθρεμπόριο των ναρκωτικών, και η μαζική διανομή τους, δηλαδή με δυο λόγια ο καπιταλισμός, θα καθορίσουν την ιστορία της χρήσης.
Το 1805ο Sertuner, εξάγει την καθαρή μορφίνη από το όπιο. Ο Alexanwood, εφαρμόζει την τεχνική της ενέσιμης χορήγησης μορφίνης κατά την διάρκεια του πολέμου το 1870 και η μαζική χρήση της μορφίνης για την φροντίδα των τραυματιών, οδηγεί στην μορφινομανία. Το 1874 η ηρωίνη διαχωρίζεται χημικά από την μορφίνη και από το 1898 μπαίνει στο εμπόριο και κυκλοφορεί ελεύθερα, ως το φάρμακο για πάσα νόσο από την φαρμακευτική εταιρεία Bayer.
«Μετά την ηρωίνη, η ιστορία επαναλαμβάνεται. Κάθε αλκαλοειδές του οπίου είναι εκμεταλλεύσιμο, ημισυνθετικά παράγωγα δοκιμάζονται, οδηγώντας στην χρήση και στην κατάχρηση και στην συνέχεια υποβάλλονται στον διεθνή έλεγχο της νομοθεσίας για τα ναρκωτικά: υδροκωδόνη ή διυδροκωδεινόνη, με την εμπορική ονομασία Dicodid, οξυκωδόνη, υδρομορφόνη με την εμπορική ονομασία Diloudid… Τα συνθετικά ναρκωτικά μεθαδόνη, δεξτρομοραμίδιο με την εμπορική ονομασία Paflium, από τα πιο γνωστά, γνωρίζουν την ίδια τύχη (Varenne, 1971).[xi]
Tα διεγερτικά, ακολουθούν την ίδια πορεία. Η coca, είναι για τους Ίνκας ένα δώρο του Θεού του ήλιου. Το 1860, ο χημικός AlbertNieman, απομονώνει ένα δραστικό στοιχείο του φυτού με την μορφή της κοκαΐνης. Το 1880, υπολογίζουμε ότι στο Παρίσι υπήρχαν περίπου 80.000 κοκαϊνομανείς.
Το 1935, ο GordonAlles ανακαλύπτει τις αμφεταμίνες. Είναι ένα συνθετικό υποκατάστατο του φυτού mahuang που οι Κινέζοι χρησιμοποιούσαν ως φάρμακο. Το προϊόν, μπήκε στο εμπόριο με το όνομα Benzedrine και χρησιμοποιείται από τους αθλητές, τους φοιτητές και κατά την διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, oι Άγγλοι πιλότοι, χρησιμοποιούν μεγάλες ποσότητες αμφεταμινών για να αντέξουν την κούραση, ώστε λέγεται πως η Μεθεδρίνη κέρδισε την μάχη του Λονδίνου. (Braun, 1968).[xii]
Στην δεκαετία του 1950, ο J. Delay και o P. Deniker πειραματίζονται με ουσίες ικανές να ελέγξουν τα συμπτώματα της σχιζοφρένιας και οι οποίες ονομάζονταν νευροληπτικά.
Στην συνέχεια η βιομηχανική ψυχοφαρμακολογία ανακαλύπτει τα ημισυνθετικά παραισθησιογόνα, όπως το L.S.D, και συνεισφέρει έτσι στην διάδοση του κοινωνικού φαινομένου της τοξικομανίας.
Το πρόβλημα της τοξικομανίας δεν οφείλεται λοιπόν στο όπιο, το οποίο άλλωστε είναι παρόν εδώ και χιλιετίες, αλλά στις βαθιές κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές της βιομηχανικής επανάστασης και στη δράση των, χωρίς συνείδηση λαθρεμπόρων. Με λίγα λόγια, οφείλεται στον καπιταλισμό και δεν εκφράζει παρά την ακραία μορφή αλλοτρίωσης του σύγχρονου ανθρώπου.
Στον καπιταλισμό, τα πάντα πωλούνται και αγοράζονται, προϊόντα, άνθρωποι, ανθρώπινα μέλη, παιδιά, Θεοί, θρησκείες…
Οι ευρωπαϊκές χώρες, ξεκινώντας την κατάκτηση του κόσμου, είναι υπαίτιες για το διεθνές εμπόριο και λαθρεμπόριο των ναρκωτικών.
Στο τέλος του ΧΙΧe αιώνα, υπήρχαν περίπου 100 εκατομμύρια οπιομανείς στην Κίνα. Δηλαδή, μεταξύ 5% και 10% του πληθυσμού (Chesneauxet Bastide, 1969).[xiii] H χρήση του οπίου παρέμεινε αυστηρά ενταγμένη μέσα στις ασιατικές κουλτούρες, μέχρι την στιγμή που οι Ευρωπαίοι (Πορτογάλοι, Ισπανοί, Ολλανδοί και κυρίως Άγγλοι), (χάρτης 4), μετά την κατάκτηση της Βεγγάλης το 1792, επιβάλλουν την μονοκαλλιέργεια του οπίου με μόνο σκοπό να ενισχύσουν το λαθρεμπόριο του οπίου στην Κίνα, εμπόριο του οποίου η αγγλική εταιρεία των ανατολικών Ινδιών είχε το μονοπώλιο. Η Κίνα είναι στα γόνατα. Η Κίνα δηλητηριάζεται (χάρτης 5).
- Χάρτης 4. Εμπορικά ή τραπεζικά ιδρύματα και εμπορικοί δρόμοι από την Ινδία προς την Κίνα (XVIe– XIXe αιώνα).
- Χάρτης 5. Παραγωγή Ινδικού οπίου, προοριζόμενη για την Κίνα τον XIXe αιώνα.
Οι μελλοθάνατοι τοξικομανείς, συνωστίζονται μέσα στα καπνιστήρια και μέσα στα υγρά κινέζικα καΐκια και σε όλες τις κακόφημες συνοικίες. Το όπιο κερδίζει την μάχη της ενδοχώρας (Delbrel, 1991)[xiv]. H Κίνα επιχειρεί να προστατευθεί. Οι Άγγλοι, αντιδρούν ώστε να μην χάσουν μια σημαντική πηγή εσόδων. Ξεσπάει έτσι ο πρώτος πόλεμος του οπίου το 1839 και ακολουθείται από ένα δεύτερο το 1857.
Τον ΧΙΧe χρησιμοποιούμε τον όρο τοξικομανία για να περιγράψουμε μια κατάσταση μεταξύ ασθένειας και εγκληματικότητας. Η τοξικομανία ως μείζον κοινωνικό πρόβλημα είναι ήδη εδώ. Στις Η.Π.Α, ο αριθμός των χρηστών οπιοείδων ξεπερνάει στις αρχές του αιώνα τις 500.000. Στον ΧΧe αιώνα η τοξικομανία με την μορφή της ακραίας μορφής αλλοτρίωσης, διαχέεται σε όλες τις χώρες και αυτό παρά την ψήφιση του νόμου Ηarrisson το 1914, που απαγορεύει την χρήση ναρκωτικών στις Η.Π.Α.
Στην συνέχεια, τα ναρκωτικά ως ένας ιδιότυπος τρόπος καταστολής και άσκησης κοινωνικού ελέγχου, συνυφαίνονται με την πολιτική, την οικονομία, τις μυστικές υπηρεσίες του ιμπεριαλισμού και αποκτούν επιδημικές διαστάσεις. (Michalareas, 2005)[xv]
***
*Απόσπασμα από την διδακτορική διατριβή: Michalareas, I., la Geographie de la Drogue en Grece These de doctorat, Geographie physique, humaine, economique et regionale, Universite de CAEN 200
[1] Όνομα που χαρακτηρίζει ένα σύνολο φυλών ινδοευρωπαικής καταγωγής οι οποίες από τον XVIIIeαιώνα π.Χ. , διασκορπίζονται κατά ένα μέρος στο Ιράν, κατά ένα άλλο στη βόρεια Ινδία. Η γλώσσα τους είναι κοινός πρόγονος της ινδικής και ιρανικής γλώσσας.
[2] Ουσία που εξάγεται από διάφορα φυτά και επηρεάζει τις ανώτερες ψυχοδιανοητικές λειτουργίες.
[3] Είδος μανιταριού. Αμανιτίνη, δηλητηριώδης ουσία περιεχόμενη στο μανιτάρι.
[4] Μαγικό γιατρικό κατά της θλίψης.
[5] Είδος κάκτου, που περιέχει διάφορα αλκαλοειδή (μεσκαλίνη). Η χρήση του για τελετουργικούς σκοπούς χρονολογείτε πάνω από 3000 έτη.
[6] Ιθαγενείς που ζουν στη SierraMadreOccidental στο δυτικό κεντρικό Μεξικό, κυρίως στις πολιτείες του Zalisco, Nayarit, Zacatecas και Durango.
[7] Υπάλληλος των Ίνκας με θρησκευτικές και θεραπευτικές αρμοδιότητες.
[8] Φυτό που προέρχεται από την Δυτική Αφρική. Διεγείρει το κεντρικό νευρικό σύστημα και σε μεγάλες δόσεις προκαλεί οράματα.
[9] Είδος μικρού δένδρου από τα φύλλα και τις ρίζες του οποίου, παράγονται ουσίες με παυσίπονη δράση.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
[i] Bachman,C., Coppel, A., La drogue dans le monde, Albin Michel, S.A., 1989
[ii] Observatoire Géopolitique des Drogues, Atlas mondial des drogues, P.U.F., 1997
[iii] Observatoire Géopolitique des Drogues, Atlas mondial des drogues, P.U.F., 1997
[iv] Lewin, L., Phantastica, drogues psychédéliques, Petite Bibliotheque, Payot, Paris, 1970
[v] Furst, P., T., La chair des dieux,l’usagerituel des psychédéliques, Seuil, Paris,1974
[vi] Bachman, C., Coppel, A., La drogue dans le monde, Albin Michel, S.A., 1989
[vii] Gollnhofer, D., et Sillans, R., L’ iboga, psychotrope africain, Psychotrope, vol. 1, n0 1, printemps- ete 1983
[viii] Lewin, L., Phantastica,drogues psychedeliques, Petite Bibliotheque, Payot, Paris, 1970
[ix] Engels, F., La situation de la classe Laborieuse en Angleterre, Editions Sociales, Paris, 1961
[x] Weber, E., Une histoire de l’ Europe, Fayard, Paris,1987
[xi] Varenne, G., L’abus des drogues, Dessart, Tournai, 1971
[xii] Braun, J.- L., Histoire de la drogue, Tchou, Paris 1968
[xiii] Chesneaux, J., et Bastide, j.,Des guerres de l’ opium a la guerre franco- chinoise 1840-1885, Hatier,1969
[xiv] Delbrel, G., Géopolitique de la drogue,la decouverte, Paris,1991
[xiv] Michalareas, I., La géographie de la drogue en Grece, These de doctorat , Geographie physique, humaine, economique et regionale, Universite de CAEN, 2005
XΑΡΤΕΣ
ΧΑΡΤΗΣ 1: H διάδοση της κάνναβης πριν τον χριστιανισμό
ΧΑΡΤΗΣ 2: Η διάδοση του οπίου από την νεολιθική εποχή στην αρχαιότητα
ΧΑΡΤΗΣ 3: To φύλλο της coca μέσα στις προ – Ίνκας κουλτούρες και στις σύγχρονες με την αυτοκρατορία των Ίνκας κουλτούρες
ΧΑΡΤΗΣ 4: Εμπορικά και τραπεζικά ιδρύματα και εμπορικοί δρόμοι από την Ινδία προς την Κίνα (XVIe– XIXe αιώνας )
ΧΑΡΤΗΣ 5: Παραγωγή Ινδικού οπίου, προορισμένο για την Κίνα τον XIXe αιώνα
ΧΑΡΤΕΣ: 1,2,3,4,5. Observatoire Géopolitique des Drogues, Atlas mondial des drogues, P.U.F., 1997
* O Ηλίας Μιχαλαρέας είναι Δρ. Ψυχολογίας- Δρ. Γεωγραφίας. Επιστημονικά Υπεύθυνος Μονάδας Απεξάρτησης «Διάπλους» της Ψυχιατρικής Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Κέρκυρας.
Αναδημοσίευση από τον Ημεροδρόμο
